De stations van Alphen aan de Rijn van 1878 tot 2004
Sinds mijn jongste jaren voel ik me aangetrokken tot alles wat met treinen te maken heeft. Mijn logeren bij mijn ooms en tantes in Alphen aan den Rijn is hier zeker niet ontschuldig aan. Met de trein reizen van Haarlem naar Alphen aan den Rijn was een hele onderneming. Van Haarlem tot Leiden had de lijn al de electrificatie ondergaan, maar in Leiden moest je overstappen naar een ander perron om de stoomtrein naar Alphen aan den Rijn te pakken.
De trein uit Utrecht komt aan op het station Alphen-Oudshoorn ca.1879 – foto: © H.V.A.
Het station van Alphen-Oudshoorn gezien in oostelijke richting – foto: © H.V.A.
Stoomlocomotief N.R.S. 107 (later N.S. 1604) van de Nederlandsche Rijn Spoorwegmaatschappij uit 1890.
foto: © Spoorwegmuseum Maliebaan te Utrecht.
Locomotieven van dit type trokken de treinen in Nederland aan het einde van de 19de eeuw. De spoorlijn Leiden-Alphen-Woerden werd pas in 1878 geopend en werd eerst door de Nederlandse Rijn Spoorwegmaatschappij tot 15 oktober 1890 geëxploiteerd. En na die datum door de N..M., de Nederlandsche Spoorweg Maatschappij.
Stationsgebouwen
Het stationsgebouw aan het Stationsplein gebouwd in 1878 – foto: © H.V.A. uit 1879
Bij de verbouwing in 1932 werden aan beiden zijden van het hoofdgebouw een uitbouw toegevoegd met een plat dak, verschillend in vorm en hoogte.
Het station van Alphen aan den Rijn na het bombardement door de R.A.F. op 23 maart 1945 – foto: © H.V.A.
Op de plek van deze bomkrater bevindt zich nu de fietsstalling. Gelukkig was de spoorlijn sinds de spoorwegstaking van september 1944 niet meer in gebruik. Meer bommen vielen achter het Hotel Toor, op het Hazeveld en in de Zaalbergstraat.
Na de tweede wereldoorlog werd op de lijn Leiden-Utrecht gereden met deze stoomlocomotief (N.S. 4602) van de Deutsche Reichsbahn. Honderd en twee en dertig van deze locomotieven werden na de oorlog in Nederland achtergelaten en hebben nog jaren lang goede dienst gedaan. Foto: © Nederlandse Spoorwegen N.V.
Met treinen getrokken door bovenstaand type locomotieven heb ik na de oorlog nog met mijn ouders gereisd van Leiden naar Alphen aan den Rijn. Toen was de lijn naar Utrecht nog slechts enkel spoor. Alleen in de stations van Alphen, Woerden en Gouda lagen dubbel spoor, daar konden de treinen elkaar dus passeren. Men moest je hoofd niet uit het raam van het compartiment steken, want anders kreeg je al de zwarte rook en roet in je ogen.
Het stationsgebouw aan het Stationsplein – foto: © Hans Arie Kroon 2004
In de loop van 2007 zal dit vertrouwde stationsgebouw worden gesloopt, weer een stukje van mijn jeugdherinneringen die verloren zullen gaan.
Station Alphen aan den Rijn met moderne gele treinstellen – foto: © Hans Arie Kroon 2004
Lightrail voertuig van de HTM en de NS van de lijn Gouda – Alphen aan den Rijn – foto: © Hans Arie Kroon 2004
Voormalige stations
Voormalig stationsgebouw van Gouwsluis – foto: © Wichor Bramer – www.stationsweb.nl
Het bovenstaande station werd in 1913 gebouwd en als station buiten gebruik gesteld bij het opheffen van de spoorlijn Amsterdam-Uithoorn-Alphen in 1936.
Het voormalige station van Aarlanderveen – foto: uit de privé collectie van A.J.J. van ’t Riet.
Dit station werd in 1914 gebouwd en als station buiten gebruik gesteld, eveneens als dat van Gouwsluis, bij het opheffen van de spoorlijn Amsterdam-Uithoorn-Alphen in 1936. Op het oude baan lichaam ligt thans de Nieuwkoopseweg in Aarlanderveen.
Bronnen voor dit artikel:
- M.A.Asselberghs: het Nederlands Spoorwegmuseum – Een wandeling langs de verzameling – Nederlandse Spoorwegen – Utrecht 1987.
- Geschiedenis van Holland – deel III (1795-2000) – uitgever Verloren – Hilversum 2003.
- “Alphen aan den Rijn 1944-1945 Van dolle dinsdag tot de bevrijding” – Alphen aan den Rijn 1995.
- M.A.Asselberghs: “Daar komt de trein” – uitgever De Bezige Bij – Amsterdam – 1981.
- “Het Spoor – 150 jaar spoorwegen in Nederland” – N.S. Utrecht en Meulenhoff Amsterdam 1989.
- P.C. Beuder en A.J.J. van ‘t Riet: “Omzien naar Aarlanderveen” – Nieuwkoop 1992.
- Fotoarchief van de Historische Vereniging Alphen aan den Rijn
- Bram Wichor, webmaster van: http://www.stationsweb.nl
© Hans Arie Kroon – Parijs, 12 februari 2007
Wilt u met Hans Kroon contact opnemen dan kunt u mailen met hanskroon@alphen.com.